آموزش دفاع فرانسه بصورت تصویری

آموزش اختصاصی و قدم به قدم دفاع فرانسه

به قول پساخیس " دفاع فرانسه شبیه زنی مغرور است  که بسادگی قلب خود را از دست نمی دهد. برای تسلط بر این گشایش مشکل، تنها دانستن تعدادی از شاخه های آن کافی نیست؛ بلکه باید مانند یک عاشق ورزیده، روح و قلب خود را روی این کار گذاشته و تنها در این صورت است که رموز آن را خواهید فهمید."  

دفاع فرانسه نام خود را از مسابقه ای مکاتبه ای بین لندن و فرانسه فرا گرفت که البته با پیروزی پاریسیها همراه بود.

در بهترین حالت ممکن، می توان دفاع فرانسه را نخستین دفاع فوق مدرن تلقی نمود. ایده ی اصلی، اجازه به سفید برای استقرار در مرکز سپس اقدام به حمله ی متقابل با سوارها و پیاده های شکافنده ی ...c5 (ضروری) و...f6 است. سیاه اغلب با صرف نظر از کسب فضا در جناح وزیر، برای راه اندازی حمله به جناح شاه سفید تلاش می نماید، او یک وضعیت شلوغ و پر مهره را تحمل کرده و امیدوار به رسیدن به یک آخر بازی برنده است در شرایطی که سفید در اندیشه ی گرفتن برتری از وضعیت بسته و ضعف گسترش فیل وزیرسیاه است. همچنانکه گفته شد وضعیتی بینابینی وجود دارد با فرصتهایی برای هر دو طرف

به عقیده ی من بهترین راه برای فراگیری دفاع فرانسه مطالعه ی بازیهای خبرگان عرصه ی شطرنج در این دفاع است. خبرگانی مانند: نیمزوویچ، باتوینیک، پتروسیان، کورچنوی و اولمان. سپس فقط 1...e6 بازی کنید و ببینید که چه اتفاقی خواهد افتاد! شما نیز شیفته ی این گشایش اعجاب انگیز خواهید شد. 

بازیکنان دفاع فرانسه را "فرزند بی نظیر" می نامند و باتوینیک مدعی می شود که فرانسه متعلق به هر کسی نیست. کسی که "شخصیت شطرنجی واقعی" و "تمهیدات کاری سخت" داشته باشد می تواند در این میدان پیکار کند. اگر تمایلی به انجام کار سخت ندارید بهتر است شطرنج را کنار بگذارید و بازی هایی مانند دومینو را انتخاب کنید! فرانسه نتیجه ی تلاش شما را با قدرت و زیبایی خود، چندین برابر، جبران خواهد کرد.

بیش از 20 سال است که من دفاع فرانسه بازی می کنم؛ آنچه که مرا واقعا مجذوب این دفاع می کند طبیعت محکم و بسته ی آن است. درزمانی که نتایج بازی های من باخت مرتب بود، بدنبال گشایشی بودم که بسیار بسته و محکم باشد و بتواند بقای بازی مرا در وسط بازی ضمانت کرده و حداقل فرصتهایی را برای جدال داشته باشد. گشایش فرانسه انتخابی ایده آل برای بازیکنانی است که علاقه مند به شروعی مشتمل بر فرصتهای متعدد یک دفاع نیرومند با قابلیت حملات متقابل هستند.

The French Defense

1.e4 e6 

در این مقالات سعی من ارایه ی ایده ها و تحلیلهایی روی تمامی شاخه های این دفاع است. هدف ارایه ی مروری بسنده است که خواننده را مانند من مجذوب این دفاع نموده و ترغیب به جستجوی اطلاعات و جزییات بیشتری از این شروع نماید. به قول پساخیس " دفاع فرانسه شبیه زنی مغرور است  که بسادگی قلب خود را از دست نمی دهد. برای تسلط بر این گشایش مشکل، تنها دانستن تعدادی از شاخه های آن کافی نیست؛ بلکه باید مانند یک عاشق ورزیده، روح و قلب خود را روی این کار گذاشته و تنها در این صورت است که رموز آن را خواهید فهمید."  

CITY London - CITY Paris [C01]  corr, 1834

و یا:

 28.c6 d2 29.Rxe8+ Kxe8 30.Ke2 Kd8 0-1

یک استاد روس در سال 1842 جزییات گشایش را مورد ارزیابی قرار داده هر چند که این گشایش قرن ها قبل توسط لوچنا در سال 1497 آزمایش شده بود. یکی از قدیمی ترین بازی هایی که با دفاع فرانسه حوالی سال  1620 بازی شده است بازی زیر است.

Greco ,G - NN [C00] Europe1620

 دفاع فرانسه برای اولین بار توسط یک استاد فرانسوی بنام بوردنایس مورد ارزیابی قرار گرفت. ای. هارویتز نیز در انتهای قرن 19 با همکاری گزا ماروکزی تمهیداتی برای معرفی و توسعه ی این شروع بکار بستند. مدت ها بعد نویسنده ای پیش از قهرمان جهان میخاییل باتوینیک، مدعی شد که تاریخ واقعی دفاع فرانسه با آرون نیمزوویچ اغاز گردید که ایده های جدید زیادی را به آن اضافه کرد و به همین دلیل است که یکی از شاخه های اصلی آن بنام وی است. بسیاری از قهرمانان جهان مانند دیگر استادان بزرگ، دفاع فرانسه را به عنوان یک حربه در طول دوران بازی خود بکار برده اند که از جمله می توان از کارپوف، باتوینیک، کورچنوی، اسمیسلوف، برونشتاین، پتروسیان، اولمان، کاپابلانکا، رتی، گرونفلد و آلخین نام برد. اخیرا نیز این دفاع در زمره ی علاقه مندی بزرگانی چون آناند، خالیفمن، شورت، باریف، ون ولی و ایوانچوک قرار گرفته است. فرانسه را حتی روحانیان کلیسا نیز تایید می کنند و بکار می گیرند!

Kapfer, T - Pope John Paul II [C19]  Krakow, 1938

در قسمت دوم این مقاله تعدادی از ایده های اصلی پشت این دفاع را نشان داده و بعد از آن تعدادی از انتخابهای سفید برای حرکت دوم و امکانات سیاه برای وضعیت خود را ارزیابی خواهیم کرد. در بخش های دیگر شاخه های اصلی را معرفی کرده که عبارتند از شاخه ی پیشروی پیاده، شاخه ی تعویضی، شاخه ی کلاسیک، و شاخه های ویناور (نیمزوویچ)، تاراش و  مک کاچون. نباید از شاخه های متعدد این دفاع ترسید که این تنوع، گواه عرصه ی گسترده ی ارزیابی های  مختلف و تحقیقات در دسترس علاقه مندان و هواخواهان محسوب می شود. بسیاری از موضوعات از شاخه های مختلف به یکدیگر انتقال داده شده و فهم آنها نه فقط برای بازی در دفاع فرانسه، بلکه بطور کلی در هر سیستم گشایشی بسیار مفید خواهد بود.

قسمت دوم :

The French Defense  

در بهترین حالت ممکن، می توان دفاع فرانسه را نخستین دفاع فوق مدرن تلقی نمود. ایده ی اصلی، اجازه به سفید برای استقرار در مرکز سپس اقدام به حمله ی متقابل با سوارها و پیاده های شکافنده ی ...c5 (ضروری) و ...f6 است. سیاه اغلب با صرف نظر از کسب فضا در جناح وزیر، برای راه اندازی حمله به جناح شاه سفید تلاش می نماید، او یک وضعیت شلوغ و پر مهره را تحمل کرده و امیدوار به رسیدن به یک آخر بازی برنده است در شرایطی که سفید در اندیشه ی گرفتن برتری از وضعیت بسته و ضعف گسترش فیل وزیرسیاه است. همچنانکه گفته شد وضعیتی بینابینی وجود دارد با فرصتهایی برای هر دو طرف.

1.e4 e6 2.d4 d5

در قسمت سوم این مقاله انتخاب های مختلف سفید برای حرکت دوم خود معرفی خواهد شد. اکنون با تمرکز بر دیاگرام موجود رویکردی مشخص به شاخه ها و وضعیت های ممکن خواهیم داشت. بیاد داشته باشید که این رویکرد تنها اشاره به نمونه هایی از توانایی های بالقوه ی دفاع فرانسه بوده و نباید یک کاوش همه جانبه تلقی گردد. عمده مشکل سیاه در این انتخاب، فقدان گسترش فیل وزیر و برتری فضایی سفید در جناح شاه است؛ سفید معمولا با افزایش حمله درجناح شاه و تحکیم کمربند دفاعی خود در مرکز در تلاش برای استفاده از این موضوع است. سفید سه راهکار اساسی برای انتخاب حرکت سوم خود دارد:

• ساده سازی با 3.exd5 ، شاخه ی تعویضی
• تاسیس کمربند مرکزی با 3.e5 ، شاخه ی پیشروی پیاده
• حفظ فشار در مرکز با ادامه ی گسترش خود با حرکتی مانند 3.Nc3 و امکان رسیدن به شاخه ی کلاسیک و یا ویناور (نیمزویچ) و یا 3.Nd2 ،شاخه ی تاراش

انتخاب دیگر در اینجا 3.Be3 ، شاخه ی آلاپین است. در قسمتهای دیگر این مقاله جزییات این شاخه ها را ارزیابی کرده اما در حال حاضر روی سه موضوع بالا تمرکز خواهیم کرد. 

الف- ساده سازی با 3.exd5 ، شاخه ی تعویضی

سفید از اولین حرکت خود امیدوار به جمع اوری برتری است. وضعیتهای متقارن که پس از  تعویض در دی 5 برای سیاه بدنبال دارد، از جمله اینکه فیل وزیر او ازاد شده و در غیاب پیاده ی e6 می تواند قطر مشخصی را طی کند؛ عدم نیاز به پیاده ی شکافنده ی ...c5  چرا که در شاخه های دیگر این نیاز احساس می گردد؛ همچنین بهره مندی از فضای برابر در مرکز و تلاش برای در اختیار گرفتن ابتکار عمل. اجتناب از این ادامه ی متقارن پیامدهای بهتری برای سیاه نخواهد داشت؛ در واقع این شاخه بیشتر از شاخه های دیگر از میزان توفیق بیشتری برای سیاه برخوردار است. اکنون یک نمونه برای نمایش .کیفیت این شاخه ارایه می گردد:

ب- تاسیس کمربند مرکزی با 3.e5 ، شاخه ی پیشروی پیاده

ارزیابی مجدد این شاخه در سالهای اخیر طرحهای جدیدی در پی داشته است. سفید در تلاش برای حفظ زنجیر پیاده ای در برابر حملات متقابل سیاه است. حرکت ریشه ای سیاه برای شکاف وضعیت 3...c5 است که تنها حرکت قابل ملاحظه برای سیاه است، چرا که باید هر چه سریعتر پیش از آنکه سفید سازمان پیاده ای خود در مرکز را تحکیم و تقویت بخشد با آن به مقابله بپردازد؛ یک رویکرد راهبردی، گسترش بی درنگ یک پیاده سپس یک اسب است. حرکات شکافنده به عنوان بهترین بازی در برابر زنجیر پیاده ای محسوب می شوند که پایه ی زنجیر پیاده ای سفید در مربع d4 را زیر فشار قرار می دهد. سفید معمولا تلاش می کند زنجیر پیاده ای خود را با 4.c3 حفظ کرده و سیاه نیز فشار بر این مربع را با 4...Nc6 افزایش می دهد. براحتی می توان با ارزیابی وضعیت موجود و جایگاه مهره ها طرح دو طرف را تخمین زد: 

توجه داشته باشید که نوک پیکان زنجیر پیاده ای سفید به سمت جناح شاه بوده و این همان جایی است که سفید باید با حفظ کنترل بر e5 برای بازی انتخاب نماید. از سوی دیگر سیاه در جستجوی راهی برای باز کردن بی درنگ ستون c و تعویض سوار مساله ساز خود یعنی فیل وزیر است.  یکی دیگر از طرح های رایج سفید افزایش محاصره ی سیاه با a3 و b4 و تلاش سیاه برای کنترل بر ستون c و تداوم فشار بر d4 است. به عنوان نمونه:

پ- حفظ فشار در مرکز با ادامه ی گسترش خود

سفید برای دستیابی به این هدف دو انتخاب عمده دارد: انتخاب اول 3.Nc3 که بسته به پاسخ سیاه منجر به 3...Nf6، شاخه ی کلاسیک، و یا 3...Bb4 ، ویناور (نیمزوویچ) می شود و انتخاب دوم 3.Nd2 شاخه ی تاراش.

• 3Nc3 Nf6 شاخه ی کلاسیک

از اینجا ادامه های دیگری نیز ممکن است اتفاق بیفتد که عبارتند از روبینشتاین، برن، اشتاینیتز و مک کوچن که در این مجموعه همگی ارزیابی خواهند شد. در اینجا بطور خلاصه وضعیت را تنها پس از 4.Bg5 Be7 مورد ارزیابی قرار می دهیم. 

در حال حاضر سفید باید تکلیف خود را روشن کند: اقدام به ساده سازی وضعیت (که معمولا مطلوب سیاه است)  یا توسعه ی فشار با چندین روش دلخواه مانند تشکیل زنجیر پیاده ای d4-e5 که به فشردگی وضعیت سیاه منجر می شود.  

5.e5 Nfd7 6.Bxe7

 (اگر به بازی های تند و تیز علاقه مندید، حمله ی آلخین - کاتارد را با 6.h4 بازی کنید.)

Qxe7

حرکت بعدی سفید 7.f4 جهت تقویت خانه ی e5 بازی می شود که پس از حرکت شکافنده ی سیاه ...c5 به یک ضعف تبدیل خواهد شد. سفید از فضای زیادی برخوردار بوده که می تواند آزادانه سوارهای خود را گسترش داده و مرکز خود را فشرده نگه دارد. سیاه در اندیشه ی حمله به مرکز سفید بوده و با حرکات مرسوم خود یعنی ...c5 و ...f6 کنترل ستونهای باز را در دست می گیرد و یا با ...c5 ،  ...c4 ، ...Qb6-b4 ، ...Nd7-b6-a4 ، ...Nc6-a5 به جناح وزیر حمله ور می شود.  یک مثال:

• 1. e4e62. d4d53. Nc3Nf64. Bg5Be75. e5Nfd76. Bxe7Qxe77. f4a68. Nf3c59. Qd2Nc6

   

•  
  
  
  
• 3Nc3 Bb4 شاخه ی ویناور(نیمزوویچ)

شاخه ی ویناور تنها شاخه ی تند و تیز و بی عیب است که سیاه می تواند برای بدست گرفتن ابتکار عمل مورد استفاده قرار دهد. 3...Bb4 یک حرکت دو منظوره است که اسب مدافع پیاده ی e4 را روی شاه خود میخکوب می نماید و تهدید دوبل کردن پیاده های سفید در ستونc  را دارد. راندن پیاده به e5 توسط سفید، اندکی بعد به هدفی برای f6 تبدیل می شود اگر چه فیل شاه سیاه - یکی از بهترین سوارهای مدافع - جناح شاه را ترک کرده است.  تعویض مرسوم ...Bxc3 به وضعیتی نا متعادل و تند و تیز با اهدافی برای هر دو طرف منجر می شود. سفید جناح شاه را برای حمله انتخاب می کند در حالی که سیاه روی پیاده های ضعیف جناح وزیر ت3.Nd2 شاخه ی تاراش

سفید رویکردی آرام اما پوزیسیونی را انتخاب کرده، نخست در تلاش است بازی متقابل سیاه را محدود نماید. سفید از آچمزی اسب وزیر خود همچنانکه در شاخه ی ویناور دیده شد اجتناب کرده و همچنان پیاده ی شاه را مورد حمایت قرار می دهد. سیاه دو انتخاب برای واکنش نشان دادن به این وضعیت دارد  3...Nf6 و 3...c5. . این شاخه شهرت خود را از استحکام و امنیت و در عین حال ماهیت خفیف تر تهاجمی بدست اورده است.

سیاه با 3...Nf6 حرکت 4.e5 را فرا خوانده و به سفید اجازه می دهد تا زنجیر پیاده ای فشرده ی خود را سرو سامان داده و وضعیتی نا متعادل اما ماندگار را رقم بزند. در ادامه، پیکار منوط به توانایی سفید در تحکیم مرکز خود خواهد بود. سیاه البته تلاش خواهد کرد با...c5  و شاید ...f6 مرکز را تحت فشار قرار داده و کیفیت آن را کاهش دهد. در اینجا بازی با 4...Nfd7 ادامه یافته و سفید اغلب با 5.Bd3 و یا 5.f4 پاسخ می دهد. این حرکت پیاده ی e5 را تقویت کرده و فضای بیشتری را در جناح شاه دراختیار سفید قرار می دهد جایی که سفید می تواند به هر شکلی حمله را شروع کند. طرح های مرسوم سفید در این وضعیت قرار دادن اسب در f3 ، e2  و یا h3، فیل ها در d3 و یا شاید e3 و قلعه گیری در جناح شاه است. سیاه نیز پایه ی زنجیر پیاده ای را با 5...c5 زیر فشار قرار می دهد. یک نمونه از این ادامه:

سیاه با فشار حاصل از 3...c5   وضعیت موجود در مرکز را باز کرده، در بیشتر موارد در پایان یک پیاده ی وزیر ایزوله درست می کند؛ او در این ادامه سوارهای خود را براحتی گسترش داده و از یک بازی متقابل فعال برخوردار است. سفید معمولا با 4.Ngf3  و یا 4.exd5 پاسخ می دهد. یک نمونه در این ادامه: